De Standaard, december 2016
Verplicht ouders Nederlands te leren
We mogen blij en fier zijn met de pluim die we van de Oeso kregen naar aanleiding van het Pisa onderzoek bij vijftienjarigen; op alle geteste items staan we aan de top, zeker in Europa (DS 7 december). Tegelijk neemt de groep studenten die laag scoren toe. Zo laag dat we op hun vijftiende al kunnen voorspellen dat zij wellicht nooit een actieve bijdrage aan de maatschappij zullen leveren.
De leerlingen die ondermaats presteren, zitten vooral in de zogenaamde ‘indicatorgroep’. Dat zijn leerlingen die één of meer van de volgende vier indicatoren mee dragen: buurt, opleidingsniveau van de moeder, gezinstaal en schooltoelage.
In die groep zijn er gelukkig wel die het goed doen. Zij die slim zijn, wilskracht tonen en een op voeding kregen, grijpen de hen ge boden kansen en slagen. Ook hier blijkt de thuissituatie doorslaggevend (slim zijn is genetisch, wils kracht deels, maar ook aangeleerd, opvoeding).
Wat kunnen we daaruit als maatschappij leren? De sterkste indicator die bijna kan voor spellen dat een kind weinig kans maakt in het reguliere onderwijs, blijkt de thuissituatie. Mogen we ons als maatschappij inlaten met deze gezinnen? Ik meen van wel. Onze welvaartsstaat is een van onze grootste verworvenheden. Die is gebaseerd op solidariteit. Goede en duurzame solidariteit is gebaseerd op eigen belang. Ik help je graag vandaag, met de afspraak dat jij me morgen helpt als het nodig is. Die solidariteit is gebaseerd op het idee dat iedereen er actief aan deelneemt en zijn best doet om bij te dragen. Een eenrichtingssolidariteit gebaseerd op altruïsme is geen goede basis voor een stabiele welvaartsmaatschappij; vroeg of laat stopt ze.
Moeders in anderstalige gezinnen (waar nog niet veel ‘nieuwe mannen’ rondlopen) moeten Nederlands leren opdat ze hun kinderen kunnen opvolgen bij hun schoolse activiteiten. Alle moeders en vaders moeten ervan overtuigd raken dat een goede leerling de beste kansen heeft op een gelukkig leven.
We kunnen beginnen bij het verplicht kleuteronderwijs voor indicatorkinderen, verplicht én gratis begeleide avondstudie voor indicatorkinderen en verplichte lessen Nederlands voor de ouders, mét evaluatie. Die verplichtingen zijn vooral in het belang van de kinderen, maar ook in het belang van de hele maatschappij.